EDREMİT’TEN Mucit Çıkarmak
Geçen hafta Trabzon’da bir yemekte Şehircilik ve Çevre Bakanı Erdoğan Bayraktar “Bizim ülkemizde konumu nedeniyle mucit çıkmaz.Bundan dolayı çocuklarımızı iyi birer ara elamanı olarak yetiştirelim” demiştir.Bu sözleri nedeniyle Sayın Bakan eleştirilmiştir.Bizde bu yazımızda Sayın Bakanı eleştireceğiz.İnternet haberlerinde bakanın tarihi bilmediği yazıyordu.İslam dünyasında Farabi, İbni Sina,Ömer Hayyam, İbni Haldun v.d.bilim adamı yetiştiğini ve bunların buluşları ile Rönesans’ın başladığı haber yapıldı.Biz önce uygarlığın nasıl geliştiği üzerinde duralım.Çünkü bu evrensel kurala göre icatlar ortaya çıkar ve uygarlık oluşur.İslam dünyası da bu evrensel kurala uyarak uygarlığını oluşturmuştur.
Önce şunu bilelim ki ihtiyaçlar icatların anasıdır.Yani bir yerde ihtiyaç varsa bir şekilde yeni buluşlar gerçekleşerek bu ihtiyaç karşılanır.Eğer ihtiyaç yoksa orada icat yapılması mümkün değildir.İkincisi mucit demek yeni şey bulup icat eden demek olduğundan bir mucitin çıkması için önce akıl özgür olmalıdır.Akılın tutsak olduğu yerlerde mucit çıkmaz.Çünkü o ortam mucitin çıkmasına izin vermez.Ayrıca her insanın bir yeteneği vardır.Bu yeteneğini iyi kullanabilmesi için toplum sirkilasyonuna ihtiyaç vardır.Yani o kişilerin zengin,fakir,sakat,kadın,erkek gibi toplumsal değer yargılarının olmadığı bir ortamda yaşamaları gerekir.Bundan dolayı en fazla mucitler göçmenlerin toplandığı yerlerde ortaya çıkmaktadır.Çünkü buralarda bu tür toplumsal katmanların olmadığı ve herkesin yeteneğini en iyi şekilde gösterdiği yerlerdir.Ülkemizdeki en eğitimsiz kişiler Almanya’ya gidence son derece dürüst ve üretken bir insan haline gelmektedirler.Orada onlara falan kişinin oğlu diye hitap edip aşağılayan kimse yoktur.O toplumda kendi yeteneği ile yükselebilecektir.
İslam dini ortaya çıkınca akılı öne almıştır.Ulu Önder Atatürk “bizim dinimiz akıla en uygun din olduğundan son dindir” demektedir.Fakat 7.y.y.dan 10.y.y.la kadar bir İslam uygarlığından bahsetmek pek mümkün görünmemektedir.Asıl İslam uygarlığı 10.y.y.da ortaya çıkmıştır.Bu yüzyıldan önce Vasıl Bin Ata tarafından 770 yıllarında akılı ön plana alan Mutezile mezhebi kurulmuştur.Bu mezhebin akılı ön plana alması ile akılcı görüşler ortaya atılmaya başlanmıştır.Devam eden yüzyılda eski Yunan filozoflarının kitapları alınıp okunmuş ve bilimsel gelişmeler başlamıştır.Bağdat’ta kurulan İhvan-ı Safa örgütü “ihvan-ı Safa Risaleleri” adında ilk ansiklopediyi yayınlamışlardır.Bu çalışma bilginin depolanıp aktarılmasıdır.Bu dönemde Bağdat’ta çok önemli bilimsel çalışmalar yapılmıştır.Fakat diyalektik kuralınca her akım kendi karşısını doğurur.Bu tez gereğince akılın öne çıktığı bu akım karşısına akılın geri plana itildiği ve inancın öne çıktığı yeni bir akım ortaya çıkmıştır.
Vasıl Bin Ata’nın kurduğu ve akılı öne alan mezhebine karşı 930 yılında Ebu Hasan Eşari Eşarilik mezhebini kurmuştur.Bu akıma göre metafizik meseleler akıldan üstündür.Akıl mutlak hakikate ulaşamaz.Aynı zamanda 922 yılında “Enel hak” diyen ve akılı öne alan Hallac-ı Mansur’da Bağdat’ta idam edilmiştir.Bu akıl dışılığın akıla karşı bir zaferidir.Bu düşünce skolastik düşünce olup gelişmeye engel düşüncedir.944 yılında Ebu Mansur Maturidi ileri giden Eşariliği yumuşatmaya çalışmıştır.Bu yumuşatma çalışması ile Eşarilik aklileştirilmiştir. İslam dünyasında bu iki ekol sürekli çatışmışlardır.Aklı öne alan akımlarla İslam uygarlığı denen uygarlık doğup gelişirken,aklı geri plana iten akımlarla gelişmelerin önü kesilmiştir.Bugün İslam alimi diye sunulan bilim adamları yaşadıkları dönemde dinsiz diye suçlanmışlardır.Çoğu da sürünerek ölmüşlerdir.Onların fikirlerini bugün de dile getirenler yine aynı şekilde suçlanmakta ve dinsiz diye itham edilmektedirler.Adları sadece batı uygarlığına karşı savunma amacıyla dile getirilmektedir.
Eşari görüşü Maliki ve Şafi mezheplerince,Maturidi görüşü Hanefi mezhebince ,Mutezile görüşü ise Alevilerce benimsenmiştir.11.y.y.la kadar süren bu çekişmeli dönemde İslam uygarlığı gelişme göstermiştir.11..y.da Haçlı seferlerinin başlaması ile İslam dünyası Mutezile akılcılığını geri plana iterek Eşariliği ön plana alan Gazali felsefesini benimsemiştir.Gazali içtihat kapısını kapatarak İslam dünyasındaki bilimsel gelişmelere son koymuştur.Bu tarihten sonra Mutezile mezhebine bağlı olanlar sıkı takibata uğramışlardır.Gazali’den sonra ise İslam uygarlığı çöküşe geçmiştir.Osmanlı imparatorluğu zamanında Maturidilik egemen olmuş ve bu sayede biraz Osmanlı bilimsel çalışmaları ortaya çıkmış fakat arzu edilen değeri görmemiştir.12.y.y.da Eşariliği daha da savunan İşrakilik kurulmuştur.Bu ekolü kuran ise Şahabettin Sühreverdi’dir.14.y.y.da ise İbni Teymiyye İşrakiliği daha da katılaştırmıştır.İbni Teymiyye’nin görüşlerinden daha sonra bugün Suudi Arabistan’da egemen olan Vahhabilik doğmuştur.Tüm bu akımlarla İslam dünyası akılcılığı öne çıkaran Avrupa karşısında gerilemiş ve batının sömürgesi olmaktan kurtulamamıştır.Osmanlı’da son yıllarında Eşariliğe sığınmış ve Avrupa karşısındaki geriliğini dinden ayrılmaya bağlayıp Eşariliği daha da güçlendirmiştir.Eşarilik ve İşrakilik güçlendikçe çöküş daha da hızlanmıştır.
Cumhuriyetin kurulması ile Eşarilik ve İşrakilik geri plana itilmiş ve Mutezile benzeri akılcılık ön plana alınmıştır.Eğitim ,akılcılığı esas alan pozitivist usullerle yapılmaya başlanmıştır.Bu sayede hızla yenileşme sağlanmış ve bilim alanında ilerlemeler olmuştur.Bu durumu gören batı ülkeleri ülkedeki Eşari görüşte olanlar ile işbirliğine girerek yeniden Eşariliğin ülkede egemen olmasını sağlamışlardır.Eşarilik yeniden ülkede egemen olunca akıl yine geri plana itilmiş ve yine sonuçta bilimsel çöküş yaşanmaya başlanmıştır.Sayın Bayraktar’ın dile getirdiği bu çöküştür.Fransız bilim adamı E.Renan 1883 yılında İslamiyet’in ilerlemeye engel olduğunu ifade etmişti.Sayın Bayraktar adeta onu doğrular nitelikte konuşmuştur.Oysa gerçek,bin yıl önceki dönemde yaşanan Eşarilik ve Mutezile çatışmasının günümüze yansımasıdır.Eğer ülke hızla bu Eşari zihniyetinden kurtulamazsa çok daha geri gidecektir.Saygılarımla.
17.ağustos.2013
Sinan Kahyaoğlu/ÖnceKörfezGazetesi
Tahtakuşlar Köyü/Edremit
