Timbuktu’nun Elyazmaları: Efsanevi Bir Şehrin Geçmişini Kurtarma Mücadelesi

Batılıların geçmişsiz bir kıta olarak zihinlere yerleştirmeye çalıştıkları, sadece vasıfsız kölelerin yaşadığı bir ‘kara kıta’ Afrika olarak nitelendirdikleri ve zenginliklerini sömürmek için hakkında söylenen efsanelerin, büyülü hazinelerinin peşine kâşiflerin gönderildiği yerin adıdır Timbuktu. 

18.yüzyılın sonlarına gelindiğinde, uzun uğraşlardan sonra kâşifler Timbuktu’yu keşfetmişlerdi. Kâşifler şehre ulaştıklarında, sanılanın aksine, büyük külçe altınlar veya altın kaplı evler bulamadılar. Kerpiçten yapılmış son derece mütevazi evler, kütüphaneleri el yazması kitaplar ile dolu olan son derece nazik medeni insanlar ile karşılaştılar. Batı Afrika’nın İslamlaştırılması ile birlikte ilim merkezi hâline gelen şehrin kütüphanelerinde, dinden şiire, hukuktan tarihe, farmakolojiden astronomiye on binlerce el yazması bulunuyordu.

Charlie English, kapsamlı bir araştırmaya ve bire bir görüşmelere dayanan sürükleyici kitabında, bu iki yüz yıllık “keşif” hikâyesini, çok daha yakın tarihli başka bir olayla iç içe anlatıyor: 2012 yılında el-Kâide bağlantılı cihatçıların Mali’ye girişi, gözü kara kütüphaneciler ve arşivciler grubunun yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan binlerce paha biçilmez el yazmasını usul usul Timbuktu’dan kaçırışı.

Bu eserde, bir şehrin sınırlı imkân ve olanaklarla Batılı azman devletlere karşı kendi geçmişini kurtarma çabası, akıcı bir üslupla anlatılıyor. 

Umarız ki, çölü vahaya çevirecek, günümüzde birçok bilimsel konuya ilham olacak Timbuktu’daki bu el yazmaları, Batının ırkçı aşağılamalarına tarihsel bir cevap verecektir. 

SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ